31 juli 2014

Ziektes in de 19e eeuw

Deze blog gaat over ziektes die in de 19e eeuw veel voorkwamen. 

Tuberculose was een endemische ziekte in de westerse wereld in de 19e eeuw, wat wil zeggen dat de ziekte hardnekkig bleef heersen. Tuberculose eiste jaarlijks meer dodelijke slachtoffers dan de toen optredende grote cholera- en pokkenepidemieën samen. Bij de Europese bevolking is de sterfte aan tuberculose aan het eind van de 19e eeuw gaan dalen.
Mijn tante Pieternella (Nel) de Jong (1917-60) heeft de ziekte als tiener opgelopen, toen ze zorgde voor een boerenvrouw, die de ziekte had. Zij heeft daarna altijd een zwakke gezondheid gehouden. Voor mijn geboorte was zij al overleden en met mijn tweede naam ben ik naar haar vernoemd.

Mijn tante Nel de Jong (1917-1760) moest curen tegen de tuberculose

Aan pokken stierven in Nederland in de 19e eeuw jaarlijks enkele honderden mensen, voornamelijk in de grote steden. Er werd toen al op grote schaal ingeënt en het aantal pokkenslachtoffers daalde sterk, maar de ziekte was nog niet verdwenen. In  juli 1870 brak een oorlog uit tussen Frankrijk en Pruisen. Zowel in Frankrijk als in Duitsland had deze verplaatsing van mensen en een grote pokken epidemie tot gevolg. In Nederland eiste de pokken epidemie 706 slachtoffers in 1870. In het jaar daarop was het aantal gestegen tot 15.787 doden. In 1872 daalde hetaantal tot 3731 en bereikte in 1874 het gebruikelijk peil van enkele honderden. Het waren vooral kinderen die het slachtoffer waren van die epidemie. Na deze epidemie werd de vaccinatie in Europa voortvarend aangepakt. Het aantal sterfgevallen door pokken daalde dramatisch in de twintigste eeuw.

Een andere - in de 19e eeuw veel voorkomende - ziekte was syphilis, een sluipende gelachtsziekte. Het eerste en tweede stadium van deze ziekte zijn tijdelijk, waardoor het lijkt of men is genezen. Echter, in het derde stadium van syphilis wordt het centrale zenuwstelsel aangetast met ernstige neurologische en psychiatrische verschijnselen. Van een aantal bekende mensen in de geschiedenis wordt op meer of minder goede gronden vermoed dat zij aan syfilis hebben geleden. De schilder Vincent van Gogh (1853-1890) en de componist Robert Schumann (1810-1856) zouden er gek van zijn geworden, terwijl de componist Ludwig van Beethoven (1770-1827) er doof van zou zijn geworden. 

Rond 1830 bereikte de ziekte cholera Europa. In Nederland werd in 1832 in Scheveningen cholera geconstateerd en een jaar later overleden in Nederland bijna 5000 mensen aan deze ziekte. Cholera wordt overgebracht via besmet water, bijvoorbeeld door het drinken van besmet water, maar ook door het eten van rauwe vis, die in vervuild water heeft gezwommen, of door het eten van groente die in besmet water is gewassen. In de zomer van 1849 heerste er een grote cholera-epidemie in Nederland. In 1866 maakte een epidemie 21.000 slachtoffers in Nederland.

2 opmerkingen:

  1. My ancestor, Kornelis Bolhuis of Winsum, Groningen, NL, lost his parents and sisters to cholera in 1866. I didn't know about the other ways of contracting the disease until I read your post. Thank you.

    BeantwoordenVerwijderen

Heb je aanvullingen of opmerkingen?