Arend Streefkerk (1815-96) ontvluchtte een gesticht

In september 1852 besloot de arrondissementsrechtbank van Breda om de 37-jarige Arend Streefkerk onder curatele te stellen. Hij was eigenlijk inwoner van Fijnaart, maar bevond zich inmiddels in het gesticht “Meerenberg”. Dit was een in de duinen van Bloemendaal gelegen psychiatrisch ziekenhuis, opgericht als 'Provinciaal geneeskundig gesticht voor krankzinnigen Meerenberg'.

Psychiatrische Inrichting Meerenberg in Bloemendaal

Nadat in de loop van 1842-43 geld bij elkaar was gebracht, werd besloten de bestaande hofstede “Meer en Berg” te Bloemendaal aan te kopen. Vervolgens stelde de provincie de architect Jan David Zocher jr. (1791–1870) aan voor het ontwerp van het hoofdgebouw én het omliggende park, dat bij de behandeling van de patiënten een belangrijke rol zou gaan spelen. In 1848 werd het complex voltooid. Drie jaar na de totstandkoming van het gesticht werd het maximaal aantal patiënten in het gesticht overschreden. Hierdoor ging men in 1853 al over tot uitbreiding van het gesticht. Er kwamen - aansluitend op het carré van Zocher - een grote zuid- en noordvleugel tot stand die qua opzet en uitstraling aansloten op de stijl van Zocher.

Bredasche Courant, 26-9-1852

Arend Streefkerk werd geboren op 11 februari 1815 in Heenvliet als zoon van Corstiaan Streefkerk (1775-1859) en diens eerste vrouw Pieternella Kats. Corstiaan was gedoopt op 16-5-1775 in Klundert als zoon van Bastiaan Streefkerk en Willemijntje Moerkerke (1737-1822), die neef en nicht waren als kleinkinderen van Jan Corstiaensz Streefkerk uit Numansdorp.
Arend's ouders woonden enige tijd in Heenvliet, waar Korstiaan Streefkerk watermolenaar was in de periode 1815-1819. Arend's moeder, Pieternella, beviel van 11 kinderen in totaal, waarvan er 4 jong zijn overleden, 2 overleden als tiener en 5 kinderen de volwassen leeftijd bereikten. Arend was 25 jaar oud, toen zijn moeder Pieternella op 54-jarige leeftijd is overleden op 16-10-1840 in de gemeente Fijnaart en Heijningen. Zij liet 5 kinderen na: Geertje (1809-1863), Bastiaan (1811-1872), Arend, Pieter (1816-1881) en Stijntje (1818-1860).
Arend's vader, de 70-jarige Corstiaan Streefkerk, is op 15-1-1846 in Klundert hertrouwd met Johanna Otterdijk, die is geboren op 25-7-1794 in Mijnsheerenland. Vanwege de leeftijd van de bruid bleef dit huwelijk kinderloos. Corstiaan Streefkerk woonde aan het eind van zijn leven in de gemeente Fijnaart en Heijningen, maar is overleden in Arnhem op 20-3-1859, 86 jaar oud. Tien maanden later overleed zijn weduwe, Johanna Otterdijk, op 22-1-1860. Zij hebben dus beiden nog de krankzinnigheid van hun zoon Arend meegemaakt.

Algemeen Handelsblad, 31-8-1857

In augustus 1857 wist de 42-jarige Arend Streefkerk te ontsnappen uit het krankzinnigengesticht. Kennelijk werd Arend weer teruggevonden. Hij is overleden op 28-1-1896’s middags rond half vijf in Bloemendaal (NH) in het huis genaamd “Meerenberg”. Hij was 80 jaar oud en werd vermeld als weduwnaar van Margaretha Maria Patier/Portier. Zij waren getrouwd op 28 oktober 1846 in Soerakarta op Java in Indonesië.

Arend Streefkerk is getrouwd op 28-10-1846 in Soerakarta.

Bronnen:  WieWasWie.nl, WestBrabantsArchief.nl, StreekArchiefVP.nl, CultureelErfgoed.nl, Almanak van Nederlandsch-Indië (bij Google Books).
Zie ook: Foto's Psychiatrisch Ziekenhuis Bloemendaal, Waanzinnige toestanden in vroegere inrichting.

De verdwenen kapitein Boot en de bigamie van zijn zus

Als iemand een achternaam heeft die mooi past bij zijn beroep, dan noem je dat een aptoniem. Dat is zeker van toepassing op Jacobus Boot uit Veere. In 1815 was Jacobus varensgezel, in 1823 was hij stuurman en in 1830 was hij opgeklommen naar de functie van koopvaardij-kapitein.

Jacobus Boot werd gedoopt op 24 -2-1792 in Veere als zoon van Adriaan Boot en Johanna But. Zijn zusje Jacomina Cornelia werd in Veere gedoopt op 7-4-1794. Vader Adrianus werd reeds begraven op 2 november 1795. Jacobus' moeder, Johanna But, is vervolgens hertrouwd met loods Pieter Groenewout.

Jacobus' zus Jacomina Cornelia Boot beviel op 21-1-1813 van een dochtertje Neeltje dat werd erkend bij haar huwelijk enkele weken later in Veere met assistent-arts Corneille Kauwe uit Zierikzee. Jacomina Cornelia was blond met een blozend gelaat.
Reeds op 29-7-1815 trouwde Jacomina Cornelia opnieuw en dit keer met matroos Joannis Engelse uit Veere. Vervolgens werd zij op 15-4-1817 gedetineerd in de strafinrichting van Middelburg wegens bigamie. Zij overleed vervolgens in de gevangenis op 24-7-1817, slechts 22 jaar oud.

Jacomina Cornelia Boot is op 22-jarige leeftijd in de gevangenis overleden

In 1815 werd Jacobus vrijgesteld van de nationale militie omdat hij de enige zoon was. Hij had toen een "plat" voorhoofd, lichtbruin haar, bruine ogen, een dikke neus en een ronde kin.
Jacobus' moeder, Johanna But, is op 53-jarige leeftijd overleden op 14-7-1824 in Veere. Een jaar eerder, toen Jacobus 31 jaar oud was, is hij in Veere op 22-5-1823 getrouwd met de 26-jarige Antoinette Levina Richard. Zij is gedoopt op 25-9-1796 bij de Waalse gemeente in Middelburg als dochter van veldwachter Francois Richard en zijn vrouw Petronella van Male. Jacobus' oom, schipper Antheunis But, was bij dit huwelijk als getuige aanwezig.

Voorouders van Hendrika Brinks (1790-1856) uit Holten

Mijn voorouders komen overwegend uit Zuid-Holland en het noordwesten van Noord-Brabant, dat vroeger ook bij Holland hoorde. Met genealogisch onderzoek in het oosten van het land heb ik dan ook weinig ervaring.
Mijn partner heeft juist veel voorouders in het oosten van het land en dat is voor mij een geheel nieuwe uitdaging. Van onderstaande personen is het zelfs nog de vraag of het voorouders van hem zijn, zoals ik in de recente blog post over Egbertje Hendrika Nijkamp (1924-2007) uit Meppel heb betoogd. Desalniettemin volgt hieronder een overzicht van de 18e-eeuwse voorouders van Hendrika Brinks (1790-1856) uit Holten.

De kerk van Holten

Generatie 1 (proband)

Hendrika Brinks is geboren op 15-12-1790. Zij is gedoopt op 19-12-1790 in Holten. Hendrika is overleden op 16-12-1856 in De Lokkerij (De Wijk), 66 jaar oud. Hendrika trouwde, 23 jaar oud, op 5-11-1814 in Holten met Hendrikus Nijkamp. Hendrikus is gedoopt op 27-2-1785 in Bathmen als zoon van Harmen Alberts Brink op Landeweer en Lummeken Janssen. Hendrikus Nijkamp is overleden op 29-3-1865 in Haarle bij Hellendoorn. Dit echtpaar had o.a. de kinderen 

• Harm Nijkamp is geboren op 22-3-1820 in Meppel. Harm is overleden op 26-8-1887 in Meppel, 67 jaar oud. Harm trouwde, 24 jaar oud, op 5-10-1844 in De Wijk met Geertje Kruithof, 23 jaar oud. Geertje is geboren op 15-9-1821 in Staphorst als dochter van Klaas Kruithof (1790-1860) en Jantje Wink (1795-1867). Geertje is overleden op 11-2-1885 in Meppel, 63 jaar oud. Zij hadden een zoon Klaas Nijkamp (1856-1913), die in 1885 in Meppel trouwde met Egbertje Mens (1861-1946) uit Wanneperveen en nakomelingen had.
• Hendrina Nijkamp is geboren op 3-11-1834 in Meppel. Hendrina is overleden op 8-10-1897 in Meppel, 62 jaar oud. Henderina trouwde, 19 jaar oud, op 4-2-1854 in De Wijk met Hendrik Kruithof, 30 jaar oud. Hendrik is geboren op 22-6-1823 in Staphorst, zoon van Klaas Kruithof en Jantje Wink en dus een broer van Harm’s vrouw Geertje. Hendrik is overleden op 10-10-1869 in IJhorst (bij Staphorst), 46 jaar oud.

Govert Ophorst (1769-1817) werd onder curatele gesteld

De Govert Ophorst in dit verhaal werd gedoopt op 7 juni 1769 in Heusden als oudste zoon van koekenbakker Jacobus Govertsz. Ophorst (1735-1804) en zijn vrouw Richarda de Blij (1739-1806). Dit echtpaar was een jaar eerder in ondertrouw gegaan op 10 juni in Schoonhoven als jongeman van Nieuwkuijk en jongedochter van Gorinchem. Govert is een nakomeling in mannelijke lijn van mijn 17e-eeuwse voorvader Johannes (“Jan”) Ophorst zijn vrouw Gertrudis (“Geertjen”) Boeckens, beiden uit Nijmegen.

Trouwinschrijving van Govert Ophorst in Heusden

Op 28-jarige leeftijd trouwde Govert Ophorst op 29 augustus 1797 in Heusden met Johanna Roomer. Zij is gedoopt in Heusden op 19-3-1769 als jongere dochter van Cornelis Roomer en Maria Bouwman (1732-1784). Met Johanna kreeg Govert op 8-6-1801 een zoon Jacobus Richardus Ophorst, die zij lieten dopen in Heusden op de 10e.

Zo'n 6 jaar later, op 16 mei 1807, werd Govert Ophorst Jacobusz., wonend in Heusden, onder curatele gesteld met als curators zijn plaatsgenoot Hendrik Willem Spieringh en zijn zwager Simon Roomer (1759-1823).

Oprechte Haarlemse Courant, 23-5-1807

Govert's vrouw, Johanna Roomer, is op 46-jarige leeftijd overleden op 14 september 1815 in Heusden. Govert is zelf 2 jaar later aldaar overleden op 5 augustus 1817, 48 jaar oud. Hun zoon Jacobus Richardus Ophorst is op 41-jarige leeftijd overleden op 10 januari 1843 in Heusden. Hij was getrouwd en had een zoon Govert Ophorst (1827-1866) jr.

Bronnen: WieWasWie.nl, Salha.nl, Delpher.nl, FamilySearch.org.

Kamerlid Suze Groeneweg (1875-1940) uit Strijensas

Het eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid van Nederland was Susanna “Suze” Groeneweg uit Strijensas. Zij vertegenwoordigde destijds de SDAP (wat later de PvdA is geworden). Ook was zij de eerste vrouwelijke ambtenaar van de burgerlijke stand.

Suze is geboren op 4-3-1875 in Strijen-Sas als het middelste kind van boer Arij Groeneweg (1833-1899) en zijn vrouw Emmigje de Ruiter (1834-1906). Emmigje is een dochter van Susanna van Gemert (1807-1869) en Gerrit de Ruijter (1798-1860). Gerrit is een zoon van een eerdere Gerrit de Ruijter (±1765-1831) en Anna Molendijk (±1766-1844). Deze Gerrit is weer een zoon van mijn voorvader Gerrit Hendriksz. de Ruijter (±1719-1800) uit 's-Gravendeel. Ook via de familie Van Gemert heb ik een gemeenschappelijke voorouder met Suze in Leendert de Oude van Gemert (±1670-1739) uit 's-Gravendeel.
Suze's ouders waren beiden al 30-ers toen ze trouwden, maar kregen toch nog 3 zonen en 2 dochters. Haar moeder Emmigje heeft zichzelf op latere leeftijd leren lezen en schrijven en wilde dat Suze doorleerde.

Suze Groeneweg

Suze begon haar carrière als onderwijzeres. Vanwege de slechte behandeling van meisjes op het opvoedingsgesticht in Montfoort waar ze o.a. werkte, werd ze lid van de Bond van Nederlandse Onderwijzers. In 1903 werd ze lid van de SDAP. Suze was inmiddels bestuurslid van de SDAP toen bij de grondwetsherziening in 1917 - behalve het algemeen kiesrecht voor mannen - ook vrouwenkiesrecht werd ingevoerd.
Toen in 1918 de eerste verkiezingen onder het nieuwe systeem werden gehouden, werd Suze kandidaat gesteld en ook verkozen. Door haar doorzettingsvermogen, kennis en talent voor het spreken in het openbaar, wist deze eerste vrouw in de Kamer haar lidmaatschap tot een succes te maken. Ze zetelde in het parlement tot 1937.
Naast Kamerlid was Suze ook Statenlid en lid van de gemeenteraad van Rotterdam. Ook was Suze actief in de drankbestrijding en was ze pacifiste en antimilitariste. Op 30-8-1937 werd Suze ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.