Het huiselijk geweld van Cleijs van der Graaf in IJsselmonde in 1737

In het Kwartaalbericht van het "Streekarchief Eiland IJsselmonde, jaargang 32, nummer 4, winter 2017" staat een transcriptie van Pieter den Hartog van 2 verklaringen betreffende een voorval van huiselijk geweld tussen Cleijs van der Graeff, enderzijds, en zijn vrouw Aegje Leenderts Hartogh en haar broer Pieter Hartogh, anderzijds. Hieronder volgt daarvan eerst een korte samenvatting.

Op 21 december 1737 werd een verklaring afgelegd door Cijtje Huijge Bootster, wede. van Leendert Aerts Hertog, out omtrent 82 jaren, wonende onder Oost-IJsselmonde. Zij verklaarde dat "voorleden sondag voormiddaags ontrent 10 à 11 uren" Cleijs van der Graeff was gekomen voor de huijsingen waar zich met haar dochter Aegje Leenderts bevond. Aegje was getrouwt met voorn. Cleijs van der Graeff, die begeerde binnen gelaten te worden. Haar dochter riep "jij sout de glazen laten maken die jij laast aan stukken heb geslagen". Cleijs van der Graef kwam toen hun huisje binnen en haalde een "bloot mes" te voorschuijn en riep dat hij haar dochter de muts van het hoofd zou rukken en hij zou haar tegen de deur en vloer hebben gesmeten en getrapt hebben. Haar dochter hield er een sneede aan over dwars over haar linker hand "ter lengte van ontrent een duijm". 

Arij Naaktgeboren, wonende mede onder Oost IJsselmonde, ongeveer 30 jaar oud, legde ook een verklaring af. De "voorledene sondag voormiddags ontrent 11 uren" kwam hij aan de Hordijk in de buurt van de huisinge van Pieter Hartogh, toen hij het jongetje van Pieter Hartog moord hoorde roepen, waarop hij stil stond. Hij bemerkte dat het geroep kwam van de werf van Cijtje Huijge en begaf zich daar naartoe. Daar aangekomen zag hij Cleijs van der Graeff met een "bloot mes" in de hand, die met "groote verwoetheijt" stond te steken naar Pieter Hartogh, "die zulks met een hout afkeerde". Cleijs had daarbij bij Pieter Hartogh een gedeelte van het eerste lit van zijn rechter pink afgesneden, waarna Cleijs eindelijk wat bedaarde.

Aagje Leenderts Hartogh (±1695-1780) was op 18-11-1719 in IJsselmonde getrouwd met Cleijs Pieters van der Graaf, een zoon van Pieter Franse van der Graaf (1667-1735) en Adriaentje Cleijsse Kranenburg (1664-1757). Dit kan heel goed een gearrangeerd huwelijk zijn geweest, want Aagje's broer Pieter Leenderts Hartogh was op 1-3-1722 in IJsselmonde getrouwd met Cleijs' zus Aeghie Pieters van der Graaf. Er volgde zelfs nog een 3e huwelijk tussen deze families, want Wouter Pieters van der Graaf ging op 28-9-1725 in IJsselmonde in ondertrouw met Niesje Leenderts Hartogh. Uit alle 3 deze huwelijken werden kinderen geboren.
Aagje, Niesje en Pieter Leenderts Hartogh waren kinderen van Leendert Aerts Hartogh (1658-1714) en bovengenoemde Cijtje Huijge Bootser (±1655-1743).

Pottenbakker Pieter Potje in Delft

“Delfts Blauw” is aardewerk met blauwe decoratie dat een bloeiperiode beleefde rond 1700. Beroemd zijn vooral tegels, apothekersflessen, sierborden, vazen, kandelaars en serviesgoed. Pieter Potje werkte tijdens de bloeiperiode als plateeldraaier in Delft.

Pieter Potje trouwde op 8 mei 1678 in Delft met Marija Waddinghshoeck. Beiden woonden aan de Burgwal. Marija was gedoopt op 28 februari 1653 in Delft als dochter van Gabriel Jansz en Maria Roorijckx (†1694) met getuigen Isaack Roorijcx (†1653), Maertje Jans en Prijntje Roorijckx 

Pieter Potje en zijn vrouw Marija Gabriels lieten op 3-1-1679 in Delft een dochter Marij dopen met doopgetuigen Pieter Pinchgar, Pijrijntje Roorik (†1680) en Barbertje Dircks.
Marija Gabriels, huisvrouw van Pieter Potje, wonend in de Nieuwe Straat werd begraven op 28-7-1687 bij de Oude Kerk van Delft.

Plateeldraaier Pieter Potje trouwde met Maria Waddinghshoek op 8 mei 1678 in Delft

Bronnen: Collectie-Delft.nl, Histoire de la faïence de Delft.

Hendriksje Cente Bos (1759-1811) overleed een dag na haar man

Mijn voorouders Cent Leenderts Bos (1723-1783) en Magteltje Reijerkerk lieten hun zesde en jongste kind, Hendriksje, in Numansdorp dopen op 29-7-1759. Hendriksje trouwde op dezelfde dag als haar broer en mijn voorouder Leendert Cente Bos (1755-1830); beiden trouwden in Numansdorp op 5-11-1786. Hendriksje's bruidegom, Gijsbert Cornelisse van Andel, was geboren in Almkerk in het Land van Altena, maar woonde inmiddels in Numansdorp.

Hendriksje Bos trouwde op 5-11-1786 in Numansdorp met Gijsbert van Andel

Gijsbert en Hendriksje kregen 4 kinderen: Cornelis (1789-1859), Magteltje (1792-1828), Johanna (1796-1877) en Cent (1801-1853). De jongste van hun kinderen was 9 jaar oud, toen Teunis Bartholomeus Vos op 24-1-1811 in Numansdorp aangifte deed van het lijk van Gijsbrecht van Andel, 50 jaar oud en nalatende 4 kinderen uit één huwelijk. De volgende dag, de 25e, werd door Jacob 't Jong als aflegger aangeifte gedaan van 't lijk van Gijsbert's weduwe Hendriksje Bos. Mogelijk zijn zij beiden aan een besmettelijke ziete overleden.

Hendriksje Bos overleed in januari 1811 een dag na haar man Gijsbert van Andel

Hendriksje en Gijsbert hebben het dus niet meer meegemaakt dat al hun 4 kinderen trouwden en ook weer kinderen kregen. In 1814 trouwde eerst zoon Cornelis met Anna van Rees en daarna zijn zus Magteltje met Jan van Rees, een halfoom van Anna. Johanna trouwde in 1833 met Abraham Baars en Cent in 1826 met Maaijke van Pel. Beide zonen hadden een zoon genaamd Gijsbert van Andel die de volwassen leeftijd heeft bereikt.

Cornelis Fransz den Drol, huijstimmerman, gaf Jan Jansen een draai om zijn oren

Cornelis Fransz, huijstimmerman, en zijn vrouw Neeltge Jacobsdr., beiden wonende in de “Verkeerden Bogaert”, buiten 't Hoffpoortge, maakten op 31-10-1602 in Rotterdam een testament op bij notaris Gerrit Jansz. van Woerden. Daarin laten zij elkaar goederen na, en benoemen hun dochters Trijntgen Cornelisdr. en Geertge Cornelisdr., alsmede het nagelaten kind van hun overleden dochter Marritge Cornelisdr., tot hun erfgenamen. Dit testament werd op 1-10-1616 door Cornelis Fransz. herroepen en teniet gedaan.

Cornelis Fransz. den Doll woonde buiten
de “Delffsche Poort” bij Rotterdam 

Op 30-3-1604 was in Rotterdam sprake van Cornelis Fransz alias den Droll aan de Schyecade (Schiekade). Een kind van Cornelis den Droll werd op 6-2-1600 in Rotterdam begraven.

Ten verzoeke van Cornelis Wiggersz., wonende te Kralingen, hebben op 11-8-1597 in Schiedam Cornelis Fransz. den Drol van Rotterdam, oud 46 jaar, en Pieter Pietersz., steenplaatser, burger te Schiedam en 45 jaar oud, verklaringen afgelegd. Eerst verklaarde Cornelis Fransz. dat hij, deposant, 10 jaar geleden in huur heeft gehad de Hoge Zeedijk van Rotterdam tot Schiedam. Ten zelve tijde had hij Pieter Pietersz. aangenomen om enige beesten op de dijk te weiden, welke hij deposant moest gade slaan. Hij miste een van de beesten, “alsoo hij daer Joost noch staert en cost van leveren”. Pieter Pietersz. verklaarde vervolgens dat hij het beest vergoed heeft gekregen.

Cornelis Fransz den Drol, huijstimmerman, weduwnaar van Neeltgen Jacobs, wonend buiten de Delffsche Poort, maakte op 15-3-1607 in Rotterdam een testament op bij notaris Gerrit Jansz. van Woerden. Hij benoemde tot erfgenaam zijn dochters Trijntgen Cornelis en Geertgen Cornelis, en het nagelaten kind van zijn dochter Marritgen Cornelis. Dit testament werd reeds op 24-6-1609 door hem herroepen.

Weduwnaar Cornelis Frans ging op 3-6-1607 in Rotterdam in ondertrouw met Grietgen Claes, weduwe van Marcelis Bouwens. Zij zijn aldaar op de 20e in de gereformeerde kerk getrouwd.

Paulus Huijgen Kranendonk is verdronken op 7-12-1823

In een sloot aan de Lagendijk in Ridderkerk werd op 7-12-1823  het stoffelijk overschot gevonden van de 58-jarige Paulus Huijgsz. Kranendonk, Paulus was een half jaar eerder weduwnaar geworden van Cornelia Huijser.

Ridderkerk

Paulus Kranendonk is een zoon van Huijg Paulsz Kranendonk en diens tweede echtgenote Rijmpje Pleunen Leeuwenburg. Paulus is gedoopt op 15-12-1765 in Ridderkerk en verdronken gevonden in een sloot op 7-12-1823 in Ridderkerk. Paulus was getrouwd op 18-11-1792 in Ridderkerk met Cornelia Huijser, nadat zij op 26-10-1792 in Ridderkerk in ondertrouw waren gegaan. 

Zijn alhier in ondertrouw opgenomen Paulus Kranendonk, j.m. & Cornelia Huyser, j.d., beide geboortig van en wonende onder Ridderkerk. Zij zijn den 28 octob., den 4 & 11 November onverhindert geproclameert & op den 18 November in den H. Echt. bevestigt.