29 november 2013

Elisabeth Zijderveld verdronk tijdens een orkaan op 29-11-1836

Op 29 november 1836 werd Nederland getroffen door een orkaan. Bomen werden uit de grond gerukt en gebouwen en huizen raakten beschadigd. 

Overijsselsche Courant, 6-12-1836

Vijf groenteboerinnen vertrokken rond het middaguur in een schuitje uit de Groothoofdshaven en kwamen rond half 4 op De Noord in de problemen, waarna het schuitje begon te zinken.
Tijdens deze ramp verdronken Arie Vermeer, de vrouw en dochter van Aart de Snoo en de vrouw van Kornelis Kreuk. Alleen Lena Wm. de Sno(o) werd gered. 


Arbeider Aart Daniels de Snoo (1794-1861) was op 24-5-1820 in Meerdervoort getrouwd met Elisabeth Zijderveld, de oudste dochter van mijn voorouders Joost Zijderveld (1759-1805) en Jannetje de Bondt (1762-1805). 

25 november 2013

Gezocht: Zwarte Piet, vlug van gang, met zwart haair enigzints gekruld

In Groningen werd "eene premie van honderd Silveren Ducatons" uitgeloofd voor degene die ervoor kon zorgen dat "Zwarte Piet" kon worden gearresteerd. "Zwarte Piet" was de bijnaam van eene Jean Pierre Murguet, geboren in Maastricht, ca. 1,72 m. lang met "zwart haair enigzints gekruld, zware zwarte wenkbrauwen, mager en bleek van aangezigt, teder van ledematen, vlug van gang".  

Groninger Courant, 20-11-1787
Met dank aan @EricHennekam voor de tip.

15 november 2013

Drieste dolkop Jacob Bos pleegde in 1922 een moord

Op de avond van 16 november 1922 werd de 71-jarige rentenier Barteld Bakker met afgesneden hals op de dorsvloer in de schuur in Veendam gevonden. Wonden wezen erop dat hij ook was geslagen. Zijn vrouw was die dag in Arnhem en vond 's avonds bij terugkeer de huisdeur gesloten. Daarop ging zij bij een buur om hulp. Tegen 10 uur 's avonds konden zij met moeite toegang verschaffen door de achterdeur en vonden zij de man.

De moord op rentenier Bakker,
Nieuwe Rotterdamsche Courant, 17-11-1922

Een politiehond leidde de politie naar het huis van Willem Bick in de Schipperstraat, waar Bick werd gearresteerd. Een uur later werd ook Jacob Bos aangehouden en daarna ook de vrouw van Bick. 

Jacob Bos was in juli 1897 geboren te Hoogezand, waar zijn ouders vroeger een schuitje hadden. Zijn moeder, Jantje Klein, overleed daar op 8-1-1902, toen Jacob 4 jaar oud was. Zijn vader, Albert Bos (±1850-1920), was aan de drank. Ouderliefde had Jacob niet gekend. Wel had Jacob broers Jan (1881-1960) en Willem (1884-1950) en zussen Willemina, Geertruida en Grietje. Jacob woonde in bij de familie Dijkstra in Ommelanderwijk.

8 november 2013

Naamgeving

Napoleon Bonaparte stelde het aannemen van een vaste achternaam in Nederland verplicht voor een goede persoonsadministratie: de "Code Civil" (letterlijk ‘burgerlijk wetboek’), ook de "Code Napoleon" genoemd
. De gegevens van iedere inwoner werden op een gestandaardiseerde manier vastgelegd. Daartoe werd een nieuwe ambtenaar van de burgerlijke stand aangesteld.  De invoering van de burgerlijke stand begon in het zuiden van het land. In Zeeland was dat in Zeeuws-Vlaanderen in 1796 en in Vlissingen in 1808. De overige delen van Nederland volgden op 18-8-1811.

In Zuid-Holland en de Langstraat waren familienamen in de 18e eeuw al in gebruik. Zo werd Cornelis Naecktgeboren al in 1674 met achternaam genoemd in Dubbeldam. Later kreeg hij een schoondochter genaamd Bastiaantje Abrahamme 't Hoertje. Gekke achternamen waren lang voor de Napoleontische tijd al in gebruik!
Toch bleven er in Noord-Nederland nog geruime tijd mensen over die geen achternaam voerden. Op 17-5-1813 werd een decreet uitgevaardigd waarin bepaald werd dat men toch echt voor 1-1-1814 een achternaam moest kiezen. Maar ook dat werd niet overal opgevolgd. Veel later, op 8-11-1825, toen koning Willem I inmiddels regeerde, vaardigde die een Koninklijk Besluit uit waarin werd bepaald dat wie nog geen achternaam had vastgelegd, daar nog 6 maanden de tijd voor kreeg.     

   

Het Koninklijk Besluit in de Groninger Courant van 25-11-1825

Vóór 1811 kon een achternaam nog weleens veranderen. Soms kreeg iemand een bijnaam van zijn omgeving opgedrongen en stond hij voortaan overal onder die naam bekend. Na migratie werd een achternaam soms aangepast, vooral als men in de nieuwe plaats moeite met de buitenlandse klank en spelling had, of men kreeg een nieuwe. Iemand die uit het zuiden kwam, werd bijvoorbeeld "De Vlaming" of "De Waal" genoemd. Een achternaam gebaseerd op de plaats van herkomst of bewoning komt vaak voor. Een ander voorbeeld is Anthonie Pietersz den Engelschen (±1606-±1658).
Voor die tijd werd gebruik gemaakt van een patroniem; een naam die van de naam van de vader is afgeleid. Een voorbeeld is "Cornelis Eerlansz", die een zoon was van "Eerlant Cornelisz".

5 november 2013

Cornelia Aaldijk werd in 1845 dood in een sloot gevonden

Cornelis Aaldijk en Aaltje Graafland trouwden op 5 november 1813 in Bergambacht en kregen 4 kinderen: Cornelia, Baartje, Cornelis en de jong gestorven Gijsberta. Toen Baartje in 1843 trouwde en met haar man in Nieuw-Lekkerland ging wonen, was haar oudere zus Cornelia nog steeds ongehuwd. Cornelia werkte in Streefkerk als dienstmeid voor de boer C. van Giesen. In 1845 besloot deze om haar de dienst op te zeggen.

Op 15 augustus 1845 had de huishoudster van Van Giessen, Pietertje Boelen, soep gekookt en daar hadden allen van gegeten. Toen Van Giesen het overgebleven restje de volgende dag wilde opeten, bleek de soep een dusdanige bittere smaak te hebben, dat hij besloot het te laten staan. Vervolgens heeft men de soep aan 2 honden voorgezet, die spoedig daarna stierven. De soep bleek dus vergiftigd te zijn.

Op 17 augustus vond men in een sloot het lichaam van het dienstmeisje, Cornelia Aaldijk. Men vermoedde daarom dat zij de soep had vergiftigd uit wraak omdat Van Giesen haar wilde ontslaan. Haar schuld is echter níet bewezen.

Nieuwe Rotterdamsche Courant, 26-8-1845

Bronnen: Nieuwe Rotterdamsche Courant, Leydse Courant.